Cemiyette ufak yaştaki fertlerin, çevresinde olan bitenden haberdar olmadığı gibi bir likeni yer edinmiş olsa da son zamanlarda bunun devrildiğini görüyoruz. Artık insanların şahsiyetini oluşturmasında, çok ufak yaşlardan itibaren etrafını gözlemlemesinin tesirli olduğu öğreniliyor.
Espri, stresle başa çıkmak, dost edinmek, bilmek, yaratıcı olmak için son derece ehemmiyetli evrensel bir yol olsa da fertlerde nasıl ortaya çıktığı öğrenilmiyor. Amerika’da bir grup bilim insanı, çocukların espri kavrayışlarının nasıl büyüdüğünü kavramak için ebeveynlerle bir anket çalışması tertip etti.
Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Kraliyet ve Avustralya’dan takribî 700 ebeveynin katılımıyla hakikatleştirilen anket çalışması; çocuk gelişiminde tesirli olan model alma teorisinin, espri becerisinin büyümesinde de son derece tesirli olduğunu gösterdi. Ankete göre, insanlar yaşamlarının ilk senelerinde espriyi taklit etmeye ve üretmeye başlıyor.
20 sualin yer aldığı Erken Espri Anketi’nde ebeveynlere ilk olarak çocukların 0-4 yaş aralığında gülüp gülmediği, laflı ya da fiziksel espriyi taklit edip etmediği soruldu. Ardından “başkalarıyla dalga geçmek, kedilerin beş bacağı var gibi saçma şeyler söylemek, kavramları karıştırmak/saçmalamak” gibi emin espri cinslerinden misal verilerek “Çocuğunuz hiç bu cins şakalar yapan birini gördü mü?” gibi sualler soruldu.
Katılımcıların %75’inden aşırısı, çocuklarının henüz iki aylıkken gülmeye başladığını söyledi. Neredeyse tüm ebeveynler, bir yaşına gelen çocuklarının kahkahalar atmaya başladığını belirtti. Tavır Araştırma Usulleri mecmuasında yayınlanan çalışmada, çocuğun halkı veya ebeveyninin eğitim seviyesi ne olursa olsun esprinin büyümesinin yaşa bağlı net meblağlı bir model olduğu bildirildi. Çalışmayı yürüten yazarlar, çocukların espriyi öncelikle taklit ettiğini ardından da kendilerinin üretmeye başladığını söyledi.
Anket neticelerine göre;
Bir yaşındaki çocukların %50’sinden aşırısı, nesneleri yanlış kullanarak, kovalayarak, dalga geçerek ya da eksantrik kelimeler buluş ederek gülünçlük yapmaya başlıyor. İki yaşlarına gelindiğinde hemen hemen tüm çocuklar su atlatmak, insanları itmek gibi daha dargın şakalar yapmaya başlıyor. Üç yaşındaki çocuklar ise hayvanların çıkardığı sesleri taklit ederek ya da nesneleri öğrenerek yanlış adlandırarak kendi şakalarını üretmeye başlıyorlar.
Analistler, anket neticelerinin; esprinin motor, sosyal ve dil maharetlerimizle beraber büyüdüğünü öne süren değişik çalışmaları desteklediğini belirtti. Çalışma, esprinin ortaya çıkışında net bir zaman çizelgesi sunmasa da esprinin yaşamımızda çok ufak yaşlardan itibaren var olduğunu gösterdi.
