Teknoloji ne kadar da büyüdü, kullandığımız makineler ne kadar da havalı değil mi? Ne kadar havalı olursa olsun bir elektronik makine ismi üstünde elektriğe başka bir deyişle bir efor kaynağına lüzum dinler. Makine, bağlı olduğu efor kaynağıyla çalışırken ya da şarj olurken doğru voltaj seviyesine maruz kalması son derece ehemmiyetlidir. İşte bu voltaj seviyesini ayarlayan ve her daim doğru seviyede yakalayan sistem regülatördür.
Regülatör çoğu makinede dahili olarak bulunur ancak çok daha büyük makine ve cihazlarda harici olarak da kullanılabilir. Regülatör kolay bir çalışma ilkesine sahiptir. Akımı alır ve doğru seviyeye getirir, bu kadar kolay. Kolay ama doğru voltaja maruz kalmayan bir makinenin patlama olasılığını düşünürsek hayati ehemmiyete sahip olduğunu anlarız. Regülatör nedir, ne işe bereket, cinsleri nelerdir gelin azıcık daha yakından bakalım.
Voltaj regülatörü ya da kısaca regülatör; bir efor kaynağına bağlı olarak çalışan ya da şarj olan makine ve makinelerin bağlı oldukları müddet süresince doğru voltaj seviyesine maruz kalmalarını sağlayan bir sistemdir. Lineer başka bir deyişle ileri beslemeli ya da olumsuz geri beslemeli olarak çalışan regülatör, muhtemel bir voltaj farklılığı vaziyetinde tampon görevi görerek efor kaynağına bağlı makine ya da makine ekipmanlarının hasar görmesini önler.
Şöyle düşünelim; otomobille belli süratte gidiyorsunuz ancak bir an hakimiyeti kaybettiniz ve bir yerlere çarpmak üzeresiniz. Neyse ki otomobilin çevreyi çarpma tesirini neredeyse yok edecek kadar güçlü emici malzemelerle kaplı. Araba ağaca çarptı ama sizin burnunuz dahi kanamadı. İşte elektronik makineler için regülatör bu görevi üstlenir.
Günümüzde elektrik devreleri ve topraklama sistemleri son derece galibiyetli. Ancak elektrik eforu pek çok değişik sebebe bağlı olarak hakimiyetten çıkabilir. Pek çok değişik istasyondan hakimiyetsiz bir biçimde geçmeyi başaran enerjinin efor kaynağından çıktıktan sonra bağlı olan cihaza ya da aygıta hasar vermeden soğukkanlılaşmasını sağlayan regülatördür.
Cinslerine göre değişiklik gösterse de standart bir regülatör üç temel bileşene sahiptir; Geri Besleme Devresi, Kararlı Referans Voltajı ve Geçiş Personeli Hakimiyet Devresi. Geri Besleme Devresi, DC voltaj çıkışındaki farklılıkları algılar, Kararlı Referans Voltajı bir sinyal üretir ve Geçiş Personeli Hakimiyet Devresi sinyalle bildiği farklılıkları tertip ederek doğru voltajı ayarlar.
Başka Bir Deyişle regülatör bileşenleri anlık olarak voltajı hakimiyet eder, farklılıkları gözlemler, farklılığı fark eder ve sonunda ortaya çıkan bu farklılığın cihaza ya da aygıta hasar vermesini önlemek için aşırılıkları emer ve doğru seviyeye getirir. Bazı regülatörler küçük ebatlı makineler oldukları için bu cins gelişmiş bir sistem son derece afallatıcı.
Lineer voltaj regülatörü Seri regülatör Şönt regülatör Anahtarlama voltaj regülatörü Step up regülatör Step down regülatör Inverter regülatör
Lineer voltaj regülatörü, voltaj ufalayıcı olarak görev yapar ve efor kaynaklarını tertip etmek için kullanılır. Standart regülatör, lineer voltaj regülatörüdür. Düşük çıkış dalgalanma voltajı verir, süratli tepki müddetine sahiptir, daha az hengamelidir ancak pek faydalı değildir, soğutucuya lüzum dinlediği için geniş alan gerektirir ve giriş voltajını çoğaldırmaz.
Lineer voltaj regülatörü seri ve şönt olmak üzere ikiye ufalar. Seri regülatörü özel bir bileşen kullanır ve bu bileşenin mukavemeti değiştirilerek voltaj tertip etmesi yapılır. Şönt regülatörü ise besleme voltajından toprağa değişken bir direnç yollar. Şönt kolay bir sistemdir ancak seriye göre daha az yararlıdır.
Anahtarlama voltaj regülatörü, lineerden değişik olarak olumsuz geri beslemeli olarak çalışır. Farklı bir voltaj idrak ettiği anda bir bileşeni kapatır ve o farklılık bağlı cihaza erişmeden geri gider. Anahtarlama voltaj regülatörün ebadı, ağırlığı ve efor hakimiyeti son derece yararlıdır. Ancak yüksek çıkış dalgalanma voltajı, yavaş tepki süresi, hengameli ve pahalı olması onun negatif özellikleridir.
Anahtarlama voltaj regülatörü Step up, Step down ve Inverter olmak üzere üçe ufalar. Step up regülatörü çıkış voltajını düşürür, Step down regülatörü giriş voltajını düşürür, Inverter regülatör ise gereksinime göre özel tertip etmeler yapar. Her bir cinsin kullanılan cihaza ve aygıta göre pozitif ve negatif özellikleri vardır.
Elektronik makinelerimizin her daim doğru voltajı almasını sağlayan regülatör nedir, nasıl çalışır, cinsleri nelerdir gibi merak edilen sualleri cevapladık ve bu sistem hakkında öğrenmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik.
